Słownik pojęć Strażackich
ABSORPCJA -
pochłanianie substancji całą objętością innej substancji, najczęściej gazu
przez ciecz lub ciało stałe.
ADHEZJA -
przyleganie cieczy do powierzchni ciała stałego. Jest ono wynikiem sił przyciągania
działających pomiędzy cząsteczkami ciała stałego i cieczy.
ADSORBENT -
substancja stała o właściwościach chłonnych, na której powierzchni zachodzi
proces absorpcji. Właściwości chłonne mają np. węgiel aktywny, żel
krzemionkowy.
ADSORPCJA - gromadzenie
się substancji rozpuszczonych w cieczy lub obecnych w fazie gazowej na
powierzchni ciała stałego albo cieczy.
AEROZOL -
zawiesina w gazie bardzo drobnych cząstek, praktycznie nieopadających pod
wpływem ciążenia. Zależnie od stanu skupienia aerozole dzieli się na mgły
(cząstki ciekłe) i dymy (cząstki stałe).
ALARM BOJOWY -
rozkaz lub umówiony sygnał podany za pomocą radia, syreny lun innych środków,
nakazujący pospieszne przejście pododdziału (oddziału) w stan gotowości
bojowej.
ALARM FAŁSZYWY -
jest to wezwania podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony
przeciwpożarowej do zdarzenia, które faktycznie nie miało miejsca lub
zaistniało, lecz nie wymagało podjęcia działań ratowniczych.
ALARM FAŁSZYWY W
DOBREJ WIERZE - zgłaszający zdarzenie zaobserwował symptomy zagrożenia, np.:
dymy, pary, zapachy, lecz po przybyciu na miejsce zagrożenie samoistnie
zakończyło się bez możliwości stwierdzenia miejsca lub przyczyny, nie stwarzało
zagrożenia, np. para z urządzeń wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych, dymy lub
ognie technologiczne, wypalanie materiałów pod nadzorem w miejscach do tego
celu przeznaczonych, inne zdarzenia, które nie wymagały podjęcia działań
ratowniczych.
ALARM FAŁSZYWY Z
INSTALACJI WYKRYWANIA - zgłaszane przez instalacje wykrywania pożaru lub innych
zagrożeń, spowodowane zadziałaniem czujników z takich przyczyn, jak w
szczególności: odbłyski światła, dostanie się chwilowe dymu do czujek, wada
techniczna czujki, zbyt niski próg alarmu czujki, prowadzone prace powodujące
powstanie dymów lub oparów lub z ręcznych ostrzegaczy pożaru niewymagające
podjęcia działań ratowniczych przez podmioty systemu lub inne jednostki ochrony
przeciwpożarowej.
ALARM FAŁSZYWY
ZŁOŚLIWY - zgłaszając zdarzenie sprawca miał na celu wprowadzenie podmiotów
systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej w błąd.
ANKIER - zob.
kotew.
BATALION -
oddział w sile od trzech do pięciu kompanii oraz dowódca.
BEZPIECZEŃSTWO
POŻAROWE - stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, uzyskiwany
przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków
zabezpieczenia przeciw-pożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych
przed pożarem.
BIODEGRADACJA -
rozkład substancji przez określone odmiany mikroorganizmów występujących w
środowisku wodnym lub gruncie.
BLEVE - w
dosłownym tłumaczeniu oznacza wybuch par wrzących cieczy (Boiling Liquids
Expanding Vapours Explosions). Skrót stosuje się powszechnie dla określenia
wybuchu powstałego w wyniku gwałtownego wycieku łatwo zapalnej cieczy o
temperaturze wyższej od jej temperatury wrzenia przy normalnym ciśnieniu
atmosferycznym.
BŁĄD PARALAKSY -
błąd powstający np. przy odczytywaniu wskazań przyrządu pomiarowego podczas
obserwowania wskazówki z kierunku prostopadłego do powierzchni podzielni
(skali) tego przyrządu.
BILANS SIŁ I
ŚRODKÓW - ilościowe zapotrzebowanie sił i środków do przeprowadzenia skutecznej
akcji ratowniczo-gaśniczej.
BILANS WODNY -
ilościowe zapotrzebowanie wody do gaszenia pożaru.
BIOAKUMULACJA - zgromadzenie
w organizmie żywym związku chemicznego w stężeniu większym, niż występuje on w
otoczeniu.
BODZIEC TERMICZNY
- każdy czynnik mający (lub mogący wytworzyć) odpowiednio wysoką temperaturę i
pojemność cieplną zdolną do zapalenia materiałów palnych bądź zainicjować
wybuch gazów, pyłów lub par cieczy palnych.
BRYGADA - związek
pododdziałów i oddziałów realizujący w granicach administracyjnych województwa
wielkoobszarowe działanie ratownicze.
CIECZ
NIEBEZPIECZNA POŻAROWO - ciecz o temperaturze zapłonu do 55°C.
CIŚNIENIE
DYSPOZYCYJNE - ciśnienie przewidziane do pokonania oporów przepływu wody w
linii tłocznej między motopompami ustawionymi szeregowo w systemie dostarczania
wody na duże odległości przez przetłaczanie. Ciśnienie to wynosi 65 m słupa wody
(0,65 MPa).
CIŚNIENIE PRÓBNE
– ciśnienie, pod jakim bada się węże pożarnicze, elementy urządzenia lub całą
instalację przed oddaniem jej do eksploatacji.
CIŚNIENIE ROBOCZE
- najwyższe ciśnienie, które może wystąpić podczas pracy urządzenia.
CZAS GASZENIA
POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do
momentu przerwania podawania środka gaśniczego.
CZAS LOKALIZACJI
POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do
opanowania pożaru.
CZAS OPERACYJNY -
czas przewidziany na wykonanie przez straż pożarną zadania bojowego.
DEFLAGRACJA -
spokojne spalanie substancji wybuchowych, spalanie bez wybuchu.
DEKONTAMINACJA -
jest to zespół czynności wykonywanych na terenie akcji ratownictwa
chemiczno-ekologicznego zmierzających do zneutralizowania szkodliwego
oddziaływania substancji niebezpiecznych na ludzi i otoczenie.
DEKONTAMINACJA
WSTĘPNA - jest realizowana bezpośrednio po zakończeniu działań, najczęściej na terenie
akcji. Powinna zapewnić poziom skażenia niezagrażający zdrowiu i życiu
ratownika, a sprzęt używany w trakcie działań nie powinien stać się źródłem
dalszego skażenia środowiska i ludzi z nim się stykających.
DEKONTAMINACJA
WŁAŚCIWA - jest prowadzona poza terenem akcji - w strażnicy lub specjalnie
przeznaczonym do tego celu miejscu. Jej zadaniem jest pełne odkażenie
ratowników oraz sprzętu.
DETONACJA -
zjawisko rozkładu materiału wybuchowego przebiegające z dużą prędkością,
któremu towarzyszy huk i nagłe wyzwolenie dużej energii.
DGW - dolna
granica wybuchowości.
DOGASZANIE POŻARU
- faza działań bojowych związana z gaszeniem pojedynczych ognisk pożaru.
DOLNA GRANICA
WYBUCHOWOŚCI - najniższe stężenie substancji palnej (gazów, par, pyłów) w
mieszaninie z powietrzem, przy którym może nastąpić zapalenie się tej
substancji (wybuch) pod wpływem bodźca termicznego.
DOWÓDCA - osoba,
która na mocy odpowiednich regulaminów organizacyjnych ma prawo do wydawania
rozkazów i poleceń podległym ratownikom pododdziałom i oddziałom.
DOWÓDCA ODCINKA
BOJOWEGO (DOB) - osoba podlegająca bezpośrednio KAR, otrzymująca od niego
rozkazy, odpowiedzialna za oddane jej do dyspozycji siły oraz za skuteczność i
wyniki ich działania na przydzielonym odcinku bojowym.
DOWÓDCA ZMIANY -
ratownik wyznaczony do kierowania zmianą służbową. - DRUGI RZUT - siły i środki
przewidziane w planach obrony do udziału w określonych działaniach bojowych w
przypadku, gdy siły i środki pierwszego rzutu są niewystarczające.
DUPLEKS - system
łączności telegraficznej, w którym sygnały mogą być przekazywane jednocześnie w
obu kierunkach.
DYFUZJA -
samorzutne mieszanie się składników układu w wyniku chaotycznego ruchu
cząsteczek i atomów.
DYM - substancja
chemiczna powstała wskutek rozkładu termicznego materiału palnego, występująca
w powietrzu w postaci aerozoli drobnych cząsteczek ciał stałych, pary wodnej,
sadzy, par cieczy palnych, gazów pożarowych, itp. Ilość wydobywającego się dymu
jest tym większa, im więcej pierwiastków węgla mają w swojej strukturze palące
się materiały.
DYMOSZCZELNOŚĆ -
zdolność do przeciwstawienia się przenikaniu przez elementy budowlane budynku
gazów i par lub (i) płomieni w warunkach pożaru, nazywana także szczelnością
pożarową.
DYREKTYWA -
ustalenie (pisemne) lub wskazówka postępowania wydane przez dowódców
przełożonych wyższych szczebli.
DYSLOKACJA -
rozlokowanie jednostek straży pożarnej w rejonach działania, rejonie
koncentracji, rozmieszczenie stanowisk gaśniczych itp. na terenie akcji.
DYSPERSYJNOŚĆ PIANY
- właściwość charakteryzująca stopień rozdrobnienia pęcherzyków piany
gaśniczej. Dyspersyjne piany gaśnicze mają pęcherzyki wielkości średnio 3 mm
DYSPONOWANIE -
stawianie w stan gotowości bojowej i kierowanie do działań jednostek ochrony
ppoż. i innych podmiotów ratowniczych.
DYSPOZYTOR -
funkcjonariusz pożarnictwa pełniący służbę na stanowisku kierowania, którego
zadaniem jest przyjmowanie zgłoszeń o pożarach i innych zdarzeniach, ich
analizowanie i dysponowanie jednostek straży pożarnej do działań bojowych.
DYSTYNKCJE
SŁUŻBOWE - oznaki stopni pożarniczych w kolorze złotym noszone na
naramiennikach i otokach czapek.
DZIAŁANIA
POŁĄCZONE - forma działań łączących natarcie z obroną w celu zmniejszenia
szybkości rozprzestrzeniania się pożaru i obrony obiektów położonych
bezpośrednio przy strefie spalania.
DZIAŁANIA
RATOWNICZE - czynności podjęte w celu ochrony życia, zdrowia, mienia a także
likwidacji źródła powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego
zagrożenia.
DZIAŁANIA
SKONCENTROWANE - działania polegające na równoczesnym wprowadzeniu do akcji
niezbędnej ilości sił i środków celem wykonania zadania bojowego.
DZIAŁANIE W
NATARCIU - zob. obrona.
EFEKT GASZENIA -
rezultat (wynik) skutecznego przeprowadzenia gaszenia pożaru.
EJEKTOR (EŻEKTOR)
- rodzaj pompy zwężkowej do zasysania cieczy lub gazów.
EKSHAUSTOR -
ssawa, wentylator wysysający powietrze zanieczyszczone, gazy, pyły lub dymy ze
zbiornika, pomieszczenia, itp. i przetłaczający je do atmosfery lub zbiornika
oczyszczającego.
EKSPLOZJA -
wybuch, przebiegający ze zmienną prędkością liniową rzędu kilkuset lub kilku
tysięcy m/s, następujący w wyniku gwałtownego przebiegu reakcji chemicznej lub
łańcuchowych reakcji jądrowych.
ELEWACJA -
zewnętrzne ściany budynku wraz z występującymi na nich elementami
architektonicznymi i wystrojem.
EMULGACJA -
zjawisko polegające na wymieszaniu się cieczy z wodą (np. olej z wodą) z
jednoczesnym utworzeniem trudnej do rozdzielenia emulsji.
EMULSJA -
stabilny stan rozproszenia jednej cieczy w innej, np. oleju w wodzie.
EWAKUACJA -
całokształt czynności związanych z usuwaniem ludności wywożeniem urządzeń,
sprzętu i materiałów z terenu zagrożonego.
FALA PODMUCHU -
sferyczny obszar silnie sprężonego powietrza, rozprzestrzeniający się z olbrzymią
prędkością we wszystkich kierunkach od środka wybuchu np. jądrowego. Za czołem
fali występuje strefa powietrza o ciśnieniu większym niż ciśnienie
atmosferyczne, a następnie strefa rozrzedzenia o ciśnieniu mniejszym od
atmosferycznego.
FALA UDERZENIOWA
-czynnik rażący wybuchu. Rozprzestrzenia się z prędkością naddźwiękową,
malejącą aż do zaniku. Za czołem fali rozchodzącej się we wszystkich kierunkach
podąża strefa sprężenia o ciśnieniu większym od atmosferycznego, a za nią
strefa rozrzedzenia o ciśnieniu mniejszym od ciśnienia atmosferycznego.
FASADA - elewacja
budynku; frontowa ściana budynku, w której znajdują się główne wejścia
wyróżniający się bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracyjną.
FAZA POŻARU -
etap (stadium) pożaru charakteryzujący się pewnymi stanami następującymi po
sobie.
FILAR - pionowa
podpora wszelkich konstrukcji budowlanych, np. mostów, sklepień itp.
FILM OLEJOWY -
warstwa oleju pokrywająca powierzchnię wody, zwykle o grubości od kilku do
kilkunastu milimetrów.
FUNDAMENT -
zagłębiona w ziemi część murów budynku przenosząca obciążenie bezpośrednio na
grunt.
FRONT POŻARU -
odcinek obwodu terenu pożaru, na którym liniowa szybkość rozprzestrzeniania się
pożaru jest największa.
GASZENIE POŻARU
DYNAMICZNE - podawanie środka gaśniczego podczas ruchu samochodu.
GASZENIE POŻARU
STATYCZNE - podawanie środka gaśniczego ze stanowiska gaśniczego stojącego w
miejscu lub z działka samochodu na postoju.
GAZ BŁOTNY - gaz
palny składający się głównie z metanu, powstający w procesie gnicia ciał
organicznych pod wodą.
GAZY TECHNICZNE -
gazy wytwarzane i używane na dużą skalę, przechowywane w stanie skroplonym lub
sprężonym w stalowych butlach pod wysokim ciśnieniem. Zalicza się do nich:
tlen, azot, wodór, dwutlenek siarki, dwutlenek węgla i inne.
GEOMETRYCZNA
GŁĘBOKOŚĆ SSANIA - różnica poziomów między lustrem wody w punkcie czerpania a
osią pompy. Głębokość tą wyrażamy w metrach słupa wody.
GEOMETRYCZNA
WYSOKOŚĆ PODNOSZENIA - różnica poziomów między punktem, do którego podaje się wodę
a osią pompy.
GGW - górna
granica wybuchowości.
GŁĘBOKOŚĆ
DZIAŁANIA GAŚNICZEGO - odległość od czoła pożaru, skrzydeł pożaru lub (i) tyłu
pożaru linii stanowisk gaśniczych w głąb terenu powierzchni pożaru, ograniczona
m.in. długością rzutu prądu środka gaśniczego. Skuteczna głębokość gaszenia
przy gaszeniu wodą wynosi 5 m.
GŁÓWNE NATARCIE -
ześrodkowanie sił i środków w określonym czasie na terenie działań bojowych dla
przeprowadzenia natarcia o maksymalnej intensywności gaszenia.
GŁÓWNY WYŁĄCZNIK
PRĄDU - urządzenie przeznaczone do wyłączania w budynku spod napięcia całej
instalacji na wszystkich biegunach. Wyłącznik powinien być umieszczony w
miejscu łatwo dostępnym, w szafce zamykanej na klucz, łatwo otwieranej bez
użycia klucza i narzędzi (np. wybicie szyby).
GODZINA PRZYJAZDU
NA TEREN DZIAŁAŃ - moment zatrzymania samochodu na terenie akcji w miejscu
wskazanym przez dowódcę.
GODZINA UGASZENIA
POŻARU - moment, w którym na skutek działania bojowego proces spalania ustanie
w stopniu nie zagrażającym ponownym rozpaleniem.
GOTOWOŚĆ BOJOWA -
zdolność do podjęcia działań interwencyjnych w określonym czasie przez zespół
ratowniczy.
GÓRNA GRANICA
WYBUCHOWOŚCI - najwyższe stężenie substancji palnej w mieszaninie z powietrzem,
przy którym jeszcze może nastąpić zapalenie się tej substancji (wybuch) pod
wpływem bodźca termicznego.
GRANICA
PLASTYCZNOŚCI - naprężenie, powyżej którego powstaje odkształcenie trwałe
materiału po jego odciążeniu.
GRANICA
SPRĘŻYSTOŚCI - najwyższe naprężenie w materiale, po usunięciu
którego ciało wraca ponownie do postaci pierwotnej.
GRUPA OPERACYJNA
- zespół funkcjonariuszy doraźnie wydzielonych lub wydzielonych według
ustalonego kryterium do opracowania lub wykonania samodzielnie określonego
zadania.
GRUPY POŻARÓW -
klasyfikacja pożaru ze względu na rodzaj materiału objętego pożarem.
GRUZOBETON -
beton, w którym jako kruszywo zastosowano gruz z cegieł, dachówek itp.
HEKTOLITR -
jednostka objętości równa stu litrom.
HERMETYZACJA - 1)
zapobieganie przedostawaniu się do pomieszczeń pracy szkodliwych gazów, par,
pyłów. 2) uszczelnienie zamkniętych naczyń, przewodów,
pomieszczeń zabezpieczające przed dostawaniem się do wnętrza powietrza lub w
celu oddzielenia ich od atmosfery zewnętrznej.
HIGROSKOPIJNOŚĆ -
właściwość niektórych ciał polegająca na łatwości pochłaniania wody i pary
wodnej.
HYDROLIZA -
reakcja chemiczna, w której woda lub jej jony rozkładają substancję na prostsze
składniki.
IMPLOZJA -
odwrotność eksplozji; zniszczenie naczyń próżniowych spowodowane różnicą
ciśnień: zewnętrznego (większego) i wewnętrznego (mniejszego
więc wskutek nadciśnienia pochodzącego z zewnątrz.
IMPREGNACJA -
powierzchniowe lub wgłębne zabezpieczenie materiału impregnowanego związkami
chemicznymi przed działaniem ognia i wysokich temperatur.
INFILTRACJA -
powolne przenikanie (wsiąkanie) cieczy lub gazu przez pory jakiegoś ciała do
wnętrza.
INHIBITOR -
katalizator, którego obecność w procesie reakcji chemicznej powoduje
zmniejszenie szybkości lub zatrzymanie przebiegającej reakcji.
INTENSYWNOŚĆ
GASZENIA - ilość środka gaśniczego podawana na jednostkę powierzchni, kubatury
lub obwodu pożaru w jednostce czasu.
INTENSYWNOŚĆ
PODAWANIA WODY - stopień natężenia podawania wody jako środka gaśniczego w
litrach na metr kwadratowy na sekundę przy gaszeniu pożaru na powierzchni i w
litrach na metr bieżący na sekundę przy gaszeniu pożaru w obwodzie.
IZBICA - budowla
wodna zabezpieczająca filar mostu w czasie ruchu lodów, mająca ostrą stalową
krawędź, która działa jak klin i służy do rozbijania kry.
JEDNOSTKA
RATOWNICZO-GAŚNICZA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ - podstawowa jednostka
organizacyjna, posiadająca siły i środki umożliwiające samodzielne
organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych
i miejscowych zagrożeń.
JRG PSP - zob.
Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza PSP
KALENICA -
poziomy grzbiet dachu dwuspadowego.
KALKULACJA -
obliczanie szans; przemyśliwanie, planowanie, rozważanie dotyczące ustalania
potrzebnych sił i środków do przeprowadzania skutecznych działań bojowych.
KARTA DOJAZDOWA -
dokument operacyjny określający trasę dojazdu od strażnicy do każdej ulicy
znajdującej się w rejonie działania.
KARY
DYSCYPLINARNE - środki dyscyplinujące, jak: nagana, pozbawienie możliwości awansowania
na okres do dwóch lat, wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe, obniżenie
stopnia pożarniczego i wydalenie ze służby.
KARY PORZĄDKOWE -
środki dyscyplinujące - wychowawcze, nakładane przez komendantów. Zalicza się
do nich upomnienie i ostrzeżenie.
KATALIZA - proces
przyspieszania lub opóźniania reakcji chemicznej po wpływem katalizatorów.
KAUSZA -
chomątko, metalowy ochraniacz pętli na końcu linki strażackiej zapobiegający
jej przecieraniu się.
KAWITACJA -
zjawisko polegające na powstawaniu wewnątrz przepływającej cieczy obszarów
nieciągłości, wypełnionych gazem lub parą wskutek obniżenia się ciśnienia w
miejscu znacznego wzrostu prędkości przepływu; działa niszcząco na elementy
konstrukcji przez wybijanie bądź nadżeranie cząstek materiału.
KIEROWANIE
INTERWENCYJNE - realizowane w strefie zagrożenia lub bezpośrednich działań
ratowniczych, w której istnieje zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz
mienia i środowiska lub prawdopodobieństwo jego wystąpienia, w celu likwidacji
lub usunięcia skutków zdarzenia oraz zapewnienia bezpieczeństwa ratownikom;
kierowaniu interwencyjnemu podlegają siły nie przekraczające
wielkością jednej kompanii.
KIEROWANIE
STRATEGICZNE - realizowane w celu określenia i przyjęcia niezbędnej strategii w
likwidowaniu zagrożenia oraz nadzoru nad kierowaniem taktycznym; kierowaniu
strategicznemu podlegają siły wojewódzkich brygad odwodowych albo siły
przekraczające wielkością jeden batalion.
KIEROWANIE
TAKTYCZNE - realizowane na granicy strefy zagrożenia lub poza nią w celu
wykonania przyjętej taktyki lub określonej strategii oraz nadzoru nad
kierowaniem interwencyjnym; kierowaniu taktycznemu podlegają siły nie przekraczające wielkością jednego batalionu.
KLAPA DYMOWA -
pokrywa umieszczona na otworze dachu lub stropo dachu, otwierana w celu
usunięcia drogą wentylacji naturalnej nagromadzonych w budynkach gorących gazów
pożarowych i dymów pożarowych.
KOALESCENCJA -
metoda oczyszczania wody z rozproszonego w niej oleju, polegająca na wymuszaniu
łączenia się małych kropelek w większe skupiska, wskutek wzajemnych zderzeń w
czasie przepływu przez mikro kanały filtra koalescencyjnego.
KOLEKTOR - główna
rura zbiorcza dużych rozmiarów z szeregiem odgałęzień przeznaczonych do
zbierania lub rozdzielania cieczy, gazów.
KOMPANIA - pododdział
w sile trzech plutonów lub czterech sekcji oraz dowódca.
KONDENSACJA - 1)
zagęszczenie, stężenie; 2) skroplenie, przemiana pary lub gazu w ciecz.
KOORDYNACJA -
uzgodnione współdziałanie.
KORELACJA -
wzajemne powiązanie działania.
KROKIEW - element
nośnej konstrukcji dachu w postaci belki drewnianej podtrzymującej pokrycie
dachu.
KUBATURA BUDYNKU
- objętość wszystkich kondygnacji nadziemnych, przyziemnych i podziemnych,
liczona w metrach sześciennych.
LAKMUS - barwnik
stosowany w chemii jako wskaźnik kwasowości roztworów wodnych. Lakmus w
obecności kwasu barwi się na czerwono, a zasady na niebiesko.
LARYNGOFON -
mikrofon umieszczony na szyi mówiącego i działający pod wpływem drgań jego
krtani; nie reaguje na dźwięki przenoszone przez powietrze, umożliwia
porozumiewanie się pożarników w pomieszczeniach o dużym nasileniu hałasu.
LEGAR - gruba
belka stosowana jako podkład (podpora) pod ciężkie przedmioty lub, na której
układa się deski podłogowe.
LEPKOŚĆ -
własność płynów charakteryzująca się stopniem ich płynności (lejności) i
przyczepności do różnych ciał podczas ruchu jednych warstw względem drugich,
zależna w dużym stopniu od temperatury i ciśnienia.
LICZBA SPIENIENIA
- jest to stosunek objętości piany do objętości roztworu, z którego ta piana
powstała..
LIKWIDACJA POŻARU
- gaszenie pożaru w celu wyeliminowania możliwości ponownego wznowienia palenia
i ostatecznego ugaszenia.
LINIA GAŚNICZA -
linia wężowa od nasady tłocznej rozdzielacza, pompy pożarniczej lub hydrantu,
zakończona prądownicą lub wytwornicą.
LINIA GŁÓWNA -
linia tłoczna od nasady pompy do nasady rozdzielacza.
LINIA SSAWNA -
linia wężowa zbudowana z węży ssawnych służąca do pobierania (ssania) wody z
otwartych punktów czerpania wody.
LINIA ZASILAJĄCA
- linia wężowa od hydrantu do pompy lub od pompy do kolejnej pompy.
LINIOWA PRĘDKOŚĆ
ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARU - droga przebyta przez front pożaru w danym
kierunku w jednostce czasu.
LNG (Liquefied Natural
Gas) - skroplony gaz naturalny. Głównym składnikiem jest zwykle metan. Termin
LNG jest potocznie odnoszony tylko do tego gazu, choć w rzeczywistości LNG
składa się również z dwutlenku węgla i siarkowodoru.
LOGGIA - wnęka
balkonowa otwarta na zewnątrz budynku, utworzona przez załamanie i cofnięcie
części ściany zewnętrznej w głąb budynku.
LOKALIZACJA
POŻARU - powstrzymanie rozprzestrzeniania się pożaru i ograniczenie
intensywności procesu spalania.
LPG (Liquefied
Petroleum Gas) - skroplony gaz petrochemiczny. Składa się głownie z propanu,
butanu i pentanu.
ŁUK ELEKTRYCZNY -
zjawisko przepływu prądu elektrycznego wskutek przebicia warstwy zjonizowanego
powietrza lub gazu między częściami urządzeń elektrycznych będących pod
napięciem. Zjawisku towarzyszy silne białe światło i wysoka temperatura (ponad
3000$deg;C). Łuk elektryczny jest zdolny do zapalenia wszystkich materiałów
palnych i spowodowania pożaru.
ŁUNA - odblask
pożaru widoczny nad horyzontem.
MANOMETR -
ciśnieniomierz; przyrząd do pomiaru ciśnienia gazu lub cieczy wyższego od
ciśnienia atmosferycznego.
MANOMETRYCZNA
WYSOKOŚĆ PODNOSZENIA - wysokość podnoszenia geometryczna powiększona o sumę
oporów pompy i węży tłocznych mierzona w metrach słupa wody.
MANOWAKUOMETR -
przyrząd łączący dwa przyrządy (manometr i wakuometr) służący do pomiaru
ciśnienia cieczy wyższego od ciśnienia atmosferycznego oraz do mierzenia próżni
(podciśnienia, ciśnienia niższego od ciśnienia atmosferycznego), montowany jest
na pompie pożarniczej po stronie ssawnej.
MANSARDA -
pomieszczenie mieszkalne na kondygnacji strychowej, mające na ogół część sufitu
pochyloną.
MATERIAŁY
NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - rozumie się przez to ciecze palne o temperaturze
zapłonu poniżej 55°C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą
lub parą wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu,
materiały wybuchowe i pirotechniczne, ciała stałe palne utleniające o
temperaturze rozkładu poniżej 21°C, ciała stałe jednorodne o temperaturze
samozapalenia poniżej 200°C oraz materiały mające skłonności do samozapalenia.
MATERIAŁ
PROMIENIOTWÓRCZY - każdy materiał o aktywności właściwej większej niż 70 Bq/kg.
MIEJSCOWE
ZAGROŻENIE - jest to inne niż pożar zdarzenie wynikające z rozwoju
cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody, a
stwarzające zagrożenie dla życia, środowiska lub mienia.
MIEJSCOWE
ZAGROŻENIE DUŻE - jako nagłe, nieprzewidziane zdarzenie, podczas którego
wystąpiło zbiorowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia dużej wartości lub
środowiska naturalnego, występujące na znacznym obszarze.
MIEJSCOWE
ZAGROŻENIE LOKALNE - jako nagłe, uszkodzenia części obiektu, w szczególności
budynku lub urządzenia technicznego powodujące przerwę w jego użytkowaniu lub
utratę jego właściwości funkcjonalnych, stwarzające zagrożenie dla życia,
zdrowia lub mienia.
MIEJSCOWE
ZAGROŻENIE MAŁE - jako nagłe, uszkodzenia elementów urządzeń, maszyn, pojazdów,
obiektów, które mogą powodować zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia, wymagające
interwencji podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej, a także gdy jednostki ochrony przeciwpożarowej wspomagają inne
służby ratownicze, porządkowe, mogące także występować jako prawdopodobne,
wymagające jednak rozpoznania tego zagrożenia.
MIEJSCOWE
ZAGROŻENIE ŚREDNIE - jako nagłe zdarzenie, którego następstwem jest jednostkowe
zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub skażenie środowiska, występujące na
niewielkim obszarze, powierzchni lub ograniczone do jednego obiektu.
NADCIŚNIENIE -
różnica między ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub gazu a niższym od niego
ciśnieniem zewnętrznym.
NAJWYŻSZE
DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS) - jest to takie stężenie substancji szkodliwej,
które przy stałym kontakcie z nią w ciągu 8-godzinnego dnia pracy przez
wieloletni nawet okres nie wywołuje żadnych objawów zatrucia.
NAJWYŻSZE
DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh) - jest to takie stężenie czynników
szkodliwych dla zdrowia - ustalone jako wartości średnie - które nie powinno
powodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz jego przyszłych
pokoleń, jeśli utrzymuje się ono w środowisku pracy dłużej niż 30 minut podczas
pracy zmiany roboczej.
NAJWYŻSZE
DOPUSZCZALNE STĘŻENIE PROGOWE (NDSP) - jest to takie stężenie czynników
szkodliwych dla zdrowia, które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia
pracownika nie może być przekroczone w środowisku pracy.
NAPĘD
HYDRAULICZNY - napęd wywołany przez ruch cieczy pod odpowiednim ciśnieniem.
NAPĘD
PNEUMATYCZNY - napęd maszyny lub urządzenia osiągany przez wykorzystanie
sprężonego powietrza.
NAPIĘCIE KROKOWE
- napięcie występujące między punktami ziemi dotykanymi przez stopy człowieka
przechodzącego w miejscu naelektryzowanym, wskutek zetknięcia przewodu
wysokiego napięcia z ziemią.
NASADA - rodzaj
połączenia szybko rozłącznego pożarniczych węży tłocznych i węży ssawnych.
NATARCIE -
podstawowa forma działania taktycznego polegająca na bezpośrednim działaniu na
ognisko pożaru, zmierzająca do całkowitego przerwania procesu spalania.
NEUTRALIZACJA -
zobojętnianie; reakcja wzajemnego działania zasady i kwasu, w wyniku której powstaje sól i woda.
NOMENKLATURA -
obowiązująca symbolika (oznaczenie) i terminologia (nazewnictwo) materiałów,
wyrobów, czynności itp.
NORMALNE WARUNKI
CIŚNIENIA I TEMPERATURY - 1) w fizyce: temperatura 0$deg;C i ciśnienie 1 atm.;
2) w technice: temperatura 20$deg;C i ciśnienie 1 At.
OBRONA -
podstawowy rodzaj działania bojowego mający na celu niedopuszczenie do zapalenia
się obiektów zagrożonych bezpośrednio lub pośrednio od promieniowania cieplnego
lub ogni lotnych, bądź działanie opóźniające rozprzestrzenianie się pożaru.
OBRONA BLIŻSZA -
obrona skierowana na obiekty zagrożone bezpośrednio z zadaniem niedopuszczenia
do rozprzestrzeniania się pożaru.
OBRONA DALSZA -
działania na obiekty zagrożone pośrednio z zadaniem niedopuszczenia do
wytworzenia nowych ognisk pożaru.
OBWÓD POŻARU -
linia okalająca powierzchnię pożaru.
OCENA MOŻLIWOŚCI
- określenie wydajności i przydatności sił i środków zgromadzonych na terenie
akcji po ocenie sytuacji.
OCENA SYTUACJI -
określenie konsekwencji wynikających ze stanu rozwoju i rozprzestrzenienia się
pożaru oraz stopnia stwarzanych zagrożeń.
ODCINEK BOJOWY -
wyodrębniona część np. terenu akcji, terenu pożaru, gdzie jedna lub kilka
jednostek straży pożarnej ma określone zadanie do wykonania.
ODWÓD -
wydzielone siły i środki pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.
ODWÓD TAKTYCZNY -
wydzielone siły i środki jako rezerwa (1/3, 1/2 sił zaangażowanych) na terenie
działań bojowych pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.
OGNIE LOTNE - nie spalone, rozżarzone cząstki materiału palnego
przenoszone za pomocą wiatru i ruchów konwekcyjnych powietrza na znaczne
odległości, mogące powodować powstanie nowych źródeł pożaru.
OGNISKO POŻARU -
część terenu pożaru, gdzie spalanie jest najbardziej intensywne.
OGNIE ŻGlĄCE -
języki ognia powstające w fazie pośredniej między spalaniem a wybuchem. Warunki
sprzyjające takiemu spalaniu występują podczas pożaru w pomieszczeniu
zamkniętym, z którego nie jest odprowadzane ciepło ani produkty spalania, a w
którym pożar trwa przez dłuższy czas bez dostatecznego dostępu tlenu. Ognie
żglące powstają w momencie dopływu powietrza bogatego w tlen, np. na skutek
otwarcia okna, drzwi.
OGNISKO POŻARU -
przestrzeń, w której spalanie jest najintensywniejsze.
OKAP - 1) rodzaj
daszka z wyciągiem do chwytania iskier, dymu, gazu wydobywającego się z
ogniska, pieca itp.; 2) dolny brzeg dachu wystający poza ścianę budynku w celu
odprowadzenia wody opadowej.
OLEJ (rozlewy
olejowe) - surowa ropa naftowa, dowolny produkt jej przerobu (z wyjątkiem
chemikaliów), a także odpady zawierające ropę lub jej produkty. Dla potrzeb
usuwania awarii olejowych pojęciem tym określa się oleje opałowe i napędowe, z
wyłączeniem benzyny, do której nie odnoszą się metody usuwania rozlewów
olejowych.
OŚ POŻARU - linia
prostopadła do frontu pożaru, przechodząca przez teren pożaru zgodnie z
kierunkiem rozprzestrzeniania się pożaru.
OTWARTY OGIEŃ -
zjawisko spalania się ciał, dostrzegane w postaci płomieni i żaru.
PIANA CHEMICZNA -
powstaje w wyniku reakcji chemicznej w roztworze wodnym środka pianotwórczego
pomiędzy łatwo rozpuszczalnymi węglanami a mocnym kwasem lub solą hydrolizującą
w wodzie z wytworzeniem odczynu silnie kwaśnego, prowadzonej w zamkniętym
zbiorniku lub przewodach rurowych.
PIANA GAŚNICZA
CIĘŻKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych dwutlenkiem węgla lub powietrzem o
liczbie spienienia do 20.
PIANA GAŚNICZA
LEKKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia powyżej
200.
PIANA GAŚNICZA
ŚREDNIA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia od 20
do 200.
PIANA MECHANICZNA
- powstaje przez energiczne mechaniczne zmieszanie wodnych, zwykle
kilkuprocentowych, roztworów środków pianotwórczych z powietrzem lub gazem
obojętnym.
PLUTON -
pododdział w sile od trzech do czterech zastępów lub dwóch sekcji, liczący od
15 do 21 ratowników, w tym dowódca.
PŁATEW - belka
podłużna w konstrukcji nośnej dachu, łącząca dźwigary, podtrzymująca krokwie
lub jętki.
PŁYNNOŚĆ PIANY -
jest to zdolność piany do rozpływania się po powierzchni ciał stałych lub
cieczy.
PODCIŚNIENIE -
różnica między ciśnieniem zewnętrznym, najczęściej ciśnieniem atmosferycznym a
niższym od niego ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub układu linii wężowej.
PODCIĄG - belka o
dużych wymiarach, na której opierają się inne belki danej konstrukcji.
PODPINKA - sprzęt
pomocniczy służący do podwieszania węża pożarniczego rozwiniętego między
biegami schodów klatki schodowej na drabinie, stosowany w celu odciążenia
prądownika oraz zabezpieczenia łączników pożarniczych przed uszkodzeniem
zaczepów (kłów) i miejsc zataśmowania.
POGORZELISKO -
miejsce gdzie był pożar, są spalone resztki obiektu, zgliszcza, teren po
zakończeniu działań.
POMPA
STRUMIENIOWA - zob. ejektor .
POWIERZCHNIA
POŻARU - rzut strefy spalania na poziomą lub pionową płaszczyznę.
POŻAR -
niekontrolowany proces palenia w miejscu do tego nie
przeznaczonym.
POŻAR BARDZO DUŻY
- występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub
ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce,
paliwa itp., o powierzchni ponad 1001 m2 lub objętości ponad 5001 m3; lasy,
uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni ponad 101 ha lub, jeżeli
podano ponad 37 prądów gaśniczych.
POŻAR BLOKOWY -
pożar obejmujący kilka kondygnacji jednego obiektu lub pożar zespołu obiektów.
POŻAR DUŻY -
występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich
części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce,
paliwa itp., o powierzchni od 301 do 1 000 m2 lub objętości od 1 501 do 5 000
m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 10 ha i
nie większej niż 100 ha lub jeżeli podano 13-36 prądów
gaśniczych.
POŻAR MAŁY -
występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich
części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce,
paliwa itp., o powierzchni do 70 m2 lub objętości do 350 m3; lasy, uprawy,
trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni nie większej niż 1 ha lub, jeżeli
podano do 4 prądów gaśniczych.
POŻAR OTWARTY -
pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający się na odkrytej przestrzeni z
oznakami żarzenia lub świecenia.
POŻAR
PODPOWIERZCHNIOWY (torfowo-murszowy) - pożar głębszych warstw gruntowych,
najczęściej na terenach łąk i lasów.
POŻAR
PRZESTRZENNY - pożar obejmujący wiele obiektów, pożar lasów, upraw itp.
POŻAR ŚREDNI -
występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich
części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce,
paliwa itp., o powierzchni od 71 do 300 m2 lub objętości od 351 do 1 500 m3;
lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 1 ha i nie
większej niż 10 ha lub jeżeli podano 5?12 prądów gaśniczych.
POŻAR UKRYTY -
pożar, który rozwija się i rozprzestrzenia w pustych przestrzeniach stropów,
stropo dachów, ścian, podłóg itp., bez oznak świecenia i żarzenia.
POŻAR WEWNĘTRZNY
- pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający wewnątrz obiektu.
POŻAR WEWNĘTRZNY
UKRYTY - pożar w pustych przestrzeniach stropów, ścian, wewnątrz urządzeń i
aparatów technologicznych.
POŻAR WEWNĘTRZNY
OTWARTY - pożar w przestrzeni zamkniętej z widzialnym ogniskiem.
POŻAR
WIERZCHOŁKOWY - pożar całkowity drzewostanu lasu.
POŻAR W ZARODKU -
pożar, który nie rozprzestrzenił się poza miejsce powstania.
POŻAR ZEWNĘTRZNY -
pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający na zewnątrz obiektu lub poza
obszarem budynku.
PRACE
NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - prace, których prowadzenie może powodować bezpośrednie
niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu.
PRZECIWOGIEŃ -
gaszenie pożarów przestrzennych lasów, upraw itp. przez zapalenie przed frontem
pożaru ustalonej powierzchni na całej szerokości kierunku rozprzestrzeniania
się pożaru i wypaleniu jej przy podjęciu działań obronnych.
PRZECIWPOŻAROWY
WYŁĄCZNIK PRĄDU - to wyłącznik odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z
wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie
jest niezbędne podczas pożaru.
POŻOGA - pożar
rozprzestrzeniający się z dużą prędkością i obejmujący znaczne powierzchnie.
PUNKT CZERPANIA
WODY - miejsce poboru wody dla potrzeb akcji ratowniczo-gaśniczej.
REAKCJA
EGZOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia oddawana
jest przez reagenty do otoczenia, np. spalanie.
REAKCJA
ENDOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia jest
pobierana przez reagenty z otoczenia.
RETENCJA -
czasowe zatrzymanie nadmiernej ilości wód lub ścieków w zbiorniku, w celu
stopniowego ich odprowadzenia (zbiornik retencyjny).
ROTA - dwuosobowy
zespół ratowników, wchodzący w skład tego samego zastępu lub specjalistycznej
grupy ratowniczej, wykonujący zadania ratownicze lub zabezpieczające,
wyposażony w sprzęt ochrony osobistej.
ROZKAZ BOJOWY -
1) polecenie (nakaz) podjęcia działania lub zaniechania działania podczas prowadzenia
akcji ratowniczo-gaśniczej ; 2) polecenie KAR
obowiązujące uczestników akcji ratowniczo-gaśniczej, określające zadania bojowe
oraz sposoby ich realizacji w celu ratowania zagrożonych i likwidowania pożaru.
ROZPOZNANIE -
zorganizowane, aktywne i ciągłe działanie prowadzące do uzyskania informacji co do warunków i przebiegu zdarzenia.
ROZPOZNANIE BOJEM
- forma rozpoznania polegająca na zbieraniu informacji z równoczesnym
prowadzeniem działań. Charakterystyczna dla pierwszej fazy działań w sytuacji dużego
zagrożenia.
ROZPOZNANIE
OGNIOWE - działanie prowadzące do uzyskania informacji o przebiegu pożaru i
możliwości prowadzenia akcji gaśniczej. ROZPOZNANIE RATOWNICZE - działania
prowadzące do uzyskania informacji o stopniu zagrożenia ludzi, zwierząt i
mienia oraz określenia możliwości udzielania skutecznej pomocy.
ROZPOZNANIE
SZCZEGÓŁOWE - działanie prowadzące do uzyskania danych pozwalających na ocenę
skuteczności działań i umożliwiające dokonanie korekty postępowania.
ROZPOZNANIE WODNE
- działania prowadzące do uzyskania informacji o zasobach wodnych i
możliwościach ich wykorzystania.
ROZPOZNANIE
WSTĘPNE - działania prowadzące do uzyskania informacji dających ogólną
orientację w sytuacji w stopniu pozwalającym na podjęcie decyzji, co do
wariantu działania.
ROZPRZESTRZENIANIE
SIĘ POŻARU - przyrost powierzchni lub objętości pożaru.
RZAZ - szczelina
powstająca w drewnie wskutek częściowego przepiłowania piłą poprzeczną,
pilarką, itp.
SAGAN - topór
strażacki.
SAMORATOWANIE -
ratowanie siebie z wyższych kondygnacji za pomocą linki strażackiej i
zatrzaśnika.
SEKCJA -
pododdział w sile dwóch zastępów, liczący od dziewięciu do 12 ratowników, w tym
dowódca.
SKLEPIENIE -
strop budowli wykonany w kształcie łuku.
SKRZYDŁA POŻARU -
linie boczne ograniczające teren. Określa się je stając twarzą do frontu
pożaru.
SPECJALISTYCZNA
GRUPA RATOWNICZA - pododdział ratowników posiadających specjalistyczne
przeszkolenie i uprawnienia, wyposażony w sprzęt dostosowany do wykonania
specjalistycznego zadania ratowniczego, w sile uzależnionej od specyfiki danej
specjalności.
SPALANIE
CAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której
produkty nie ulegają dalszemu spalaniu. Produktem całkowitego spalania jest
dwutlenek węgla.
SPALANIE
DYFUZYJNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, która zależy tylko od
czasu koniecznego dla zaistnienia fizycznego kontaktu tlenu z ciałem palnym.
SPALANIE
KINETYCZNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, przy której czas spalania
zależy tylko od szybkości reakcji chemicznej między tlenem a ciałem palnym.
SPALANIE
NIECAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której
otrzymane produkty w wyniku procesu spalania mogą spalać się dalej.
SPALANIE DETONACYJNE
- reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, której towarzyszy występowanie
fali podmuchu.
SPALANIE
LAMINARNE - uporządkowane spalanie, spalanie spokojne.
SPALANIE
TURBULENTNE - spalanie burzliwe powstające na skutek przypadkowych i
nieuporządkowanych zmian kierunku i prędkości przemieszczania się powietrza,
produktów spalania pod wpływem różnicy temperatur.
STANOWISKO BOJOWE
- miejsce, w którym ratownik wykonuje określone działania wynikające z potrzeb
akcji.
STANOWISKO
DOWODZENIA - miejsce pracy kierującego działaniami ratowniczo-gaśniczymi.
STANOWISKO
GAŚNICZE - miejsce pracy prądownika.
STANOWISKO
GAŚNICZE NIŻSZE - usytuowane poniżej ogniska pożaru.
STANOWISKO
GAŚNICZE ODKRYTE - stanowisko bojowe, na którym ratownik pracuje bez przesłon i
narażony jest na niebezpieczeństwo działania zjawisk towarzyszących spalaniu
lub innego zdarzenia.
STANOWISKO
GAŚNICZE OSŁONIĘTE - stanowisko bojowe, na którym ratownik pracuje za zasłoną
chroniącą go przed skutkami zjawisk towarzyszących spalaniu lub innego
zdarzenia.
STANOWISKO
GAŚNICZE RÓWNE - usytuowane na poziomie ogniska pożaru.
STANOWISKO
GAŚNICZE RUCHOME - stanowisko ze zdolnością manewrowania i przemieszczania się.
STANOWISKO
GAŚNICZE STAŁE - stanowisko bez możliwości przemieszczania się.
STANOWISKO
GAŚNICZE WYŻSZE - usytuowane powyżej ogniska pożaru.
STANOWISKO
KIEROWANIA (PA, RSK, WSKR, KCKR) - miejsce z którego
zapewniona jest możliwość dysponowania jednostkami straży pożarnych,
organizowanie i koordynowanie działań ratowniczych, prowadzenie działalności
operacyjno-technicznej oraz współdziałania z innymi podmiotami ratowniczymi.
STANOWISKO
ROZDZIELACZA - miejsce ustawienia rozdzielacza.
STANOWISKO WODNE
- miejsce ustawienia pompy i miejsce pracy obsługującego ją.
STREFA
ODDZIAŁYWANIA CIEPLNEGO – przestrzeń, w której wydzielone ciepło stwarza
niebezpieczeństwo zmian w sytuacji pożarnej oraz zagrożenie dla ludzi i mienia.
STREFA POŻAROWA -
to przestrzeń wydzieloną w taki sposób, aby w określonym czasie pożar nie
przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni.
STREFA SPALANIA -
przestrzeń, w której przebiegają procesy spalania.
STREFA ZAGROŻENIA
WYBUCHEM - przestrzeń, w której może występować mieszanina substancji palnej z
powietrzem o stężeniu zawartym między DGW i GGW.
STROP -
przykrycie płaskie poziome dzielące budynek na kondygnacje.
STROPODACH -
przykrycie płaskie lub krzywiznowe spełniające jednocześnie rolę stropu i
dachu.
SUCHY PION -
przeciwpożarowe urządzenia wodne, przeznaczone do szybkiego podania wody na
wyższe kondygnacje budynku sprzętem straży pożarnej.
SYTUACJA POŻAROWA
- stan rozwoju i rozprzestrzenienia się pożaru w danym momencie.
SZTAB AKCJI -
pomocniczy organ kierującego działaniami ratowniczymi.
SZTOLNIA -
poziome lub lekko nachylone wyrobisko korytarzowe umożliwiające dostęp do złoża
w górzystym terenie.
SZYK BOJOWY -
rozmieszczenie stanowisk bojowych do wykonania wspólnych czynności w danym
ugrupowaniu bojowym.
SZYK FRONTALNY -
ustawienie stanowisk bojowych wzdłuż linii frontu pożaru.
SZYK "KĄTEM
W PRZÓD" LUB "KĄTEM W TYŁ" - ustawienie stanowisk tak, by
najdalej wysunięte torowały drogę dla pozostałych.
SZYK OKRĄŻAJĄCY -
rozmieszczenie stanowisk bojowych wzdłuż obwodu pożaru.
SZYK
OSKRZYDLAJĄCY - rozmieszczenie stanowisk bojowych z jednego lub dwóch skrzydeł
pożaru z zadaniem zawężania frontu pożaru.
SZYK PIĘTROWY -
działania polegające na ustawieniu stanowisk bojowych na różnych poziomach.
SZYK "WYSTĘP
W LEWO" LUB "WYSTĘP W PRAWO" - działania stosowane przy
intensywnie rozprzestrzeniającym się pożarze polegające na ustawieniu stanowisk
skośnie do kierunku przemieszczania się ich z zadaniem zbijania płomieni i
torowaniu drogi dla stanowisk dogaszających.
ŚRODEK
POWIERZCHNIOWO CZYNNY - substancja dodawana do cieczy w celu polepszenia jej
zdolności zwilżającej, tj. obniżenie napięcia powierzchniowego.
ŚWIETLIK -
oszklony otwór w suficie lub dachu, dający się otwierać i zamykać, mający na
celu oświetlenie pomieszczenia światłem dziennym.
TĄPNIĘCIE -
wstrząsy podziemne, połączone z hukiem, wywołane pękaniem i usuwaniem się skał
w kierunku wyrobiska.
TEMPERATURA
ABSOLUTNA - temperatura zera bezwzględnego mierzona według skali Kelvina.
TEMPERATURA
KRYTYCZNA - temperatura właściwa dla danego gazu, powyżej której nie może on
być skroplony niezależnie od wielkości zastosowanego ciśnienia.
TEMPERATURA
ZAPŁONU - najniższa temperatura, przy której wytworzona mieszanina par cieczy z
powietrzem pod wpływem czynnika inicjującego ulegnie zapaleniu.
TEREN AKCJI -
obszar obejmujący teren pożaru oraz tereny związane z prowadzonymi działaniami
położone poza granicami terenu pożaru.
TEREN POŻARU - obszar na którym znajdują się pomieszczenia, całe budynki,
lasy oraz inne obiekty, materiały i budynki zagrożone bezpośrednio przez
działanie temperatury oraz zagrożone pośrednio przez ognie lotne.
TLENIE - 1)
spalanie materiałów palnych w warunkach niedostatecznej ilości tlenu; 2)
spalanie materiału palnego bezpłomieniowe (żarzenie).
TRWAŁOŚĆ PIANY - jest
to zdolność piany do zachowania swoich właściwości, jakie uzyskała w momencie
wytworzenia. Trwałość piany określana jest na podstawie szybkości wypływu z
niej wodnego roztworu środka pianotwórczego.
TYŁ POŻARU -
linia znajdująca się po przeciwnej stronie jego rozprzestrzeniania się i
rozgraniczająca obiekty palące się od niepalących.
UDARNOŚĆ -
odporność materiału na pęknięcie przy uderzeniu.
UGRUPOWANIE
BOJOWE - ustawienie sił i środków do wykonania zadania bojowego, realizowane w
szyku bojowym.
WISKOZA - zob.
lepkość.
ZAGROŻENIE
POŻAROWE - zespół czynników określonych stosownymi parametrami, mających wpływ
na możliwość powstania i rozprzestrzeniania się pożarów.
ZAMIAR TAKTYCZNY
- określenie celów działania taktycznego, ich kolejności oraz sposobów ich
realizacji.
ZARZEWIE OGNIA -
żarzące się węgle, żar, iskry, żagwie itp. mające odpowiednią pojemność cieplną
i odpowiednio wysoką temperaturę zdolną do podtrzymania procesu spalania lub
zdolną doprowadzić do powstania nowego pożaru, lub powstania pożaru wtórnego.
ZASTĘP -
pododdział liczący od trzech do sześciu ratowników, w tym dowódca, wyposażony w
pojazd przystosowany do realizacji zadania ratowniczego.
ZMIANA SŁUŻBOWA -
zespół ratowników pełniących służbę w układzie zmianowym, podzielonych na
sekcje, zastępy i roty.
ZOBOJĘTNIANIE -
proces zachodzący przy dodawaniu do nadmiaru kwasu (zasady) takiej ilości
zasady (kwasu), że powstająca substancja ma odczyn obojętny (jej pH=7).
ŻAR - 1) materiał
palny spalający się bez płomieniów; 2) faza spalania płomieniowego, w której
lotne substancje przestały wydobywać się z materiału palnego (nastąpiło
odgazowanie).